چارچوب توگف (TOGAF) ؛ ابزار تحقق معماری سازمانی

زمان مطالعه: 7 دقیقه

اگر به دنبال یک چارچوب کارآمد و مناسب برای معماری سازمانی کسب و کار خود هستید، ما برای کمک به پذیرش، تولید، استفاده و نگهداری طرح‌های معماری سازمانی‌تان چارچوب توگف را پیشنهاد می‌کنیم.

اگر نمی‌دانید چارچوب  Togaf چیست و چه ساختاری دارد، اصلا نگران نباشید. در این مطلب شما را با به طور مفصل با چارچوب توگف آشنا خواهیم کرد. اما قبل از آن لازم است کمی راجع به معماری سازمانی صحبت کنیم.

معماری سازمانی چیست؟

معماری سازمانی (EA)، رویکردی جامع و یکپارچه است که ابعاد و عناصر مختلف سازمان را با نگاه مهندسی تفکیک، بررسی و تحلیل می‌کند. این رویکرد، شامل مجموعه مستندات، مدل‌ها، استانداردها و اقدامات اجرایی برای تحول و حرکت به سمت وضعیت مطلوب با محوریت فناوری اطلاعات است که در قالب یک طرح مشخص، اجرا و به صورت مداوم، به روز رسانی می‌شود. EA، ابزاری برای طراحی و ساخت سیستم‌های اطلاعاتی، به صورت مجموعه‌ای از بخش‌های سازنده و نمایش ارتباط و تعامل این بخش‌ها با یکدیگر است که از اصول معمول و روش‌های معماری برای راهنمایی سازمان‌ها در طی مدیریت فرآیندهای کسب و کار، اطلاعات و تغییرات فناوری برای اجرای استراتژی‌های خود استفاده می‌کند.

هر چند معماری سازمانی، ابتدا برای برنامه ریزی سیستم‌های اطلاعاتی در مقیاس سازمان مطرح شد، اما پس از مدتی در سایر حوزه‌های فناوری اطلاعات نیز به کار گرفته شد و امروز حتی فراتر از حوزه IT، یعنی در مواردی مانند برنامه ریزی استراتژیک سازمانی، بهبود و مهندسی مجدد فرآیندها، مدیریت تغییرات سازمانی و… کاربرد دارد.

چارچوب توگف، یکی از استانداردهای معماری سازمانی است که در ادامه به تشریح و بررسی این چارچوب می‌پردازیم.

چارچوب Togaf چیست؟

چارچوب معماری گروه باز (TOGAF)، مجموعه‌ای از ابزارهای پشتیبانی برای برنامه ریزی، توسعه، حفظ و به دست آوردن ارزش از یک معماری سازمانی است. به بیان دیگر، این ابزار برای کمک به پذیرش، تولید، استفاده و نگهداری طرح‌های معماری سازمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. TOGAF، بر اساس یک مدل فرآیندی تکرار پذیر طراحی شده که به وسیله بهترین راهکارهای عملی و مجموعه‌ای از اجزای معماری با قابلیت استفاده مجدد، پشتیبانی می‌شود.

از آنجا که چارچوب توگف، استانداردها، روش‌ها، راهکارها و ارتباطات یکسانی را در میان متخصصان معماری تضمین می‌کند، با استفاده از آن می‌توانید مطمئن باشید که کار معماری سازمانی خود را به بهترین شکل ممکن انجام داده‌اید.

اولین نسخه چارچوب توگف، در سال 1995، بر اساس چارچوب معماری فنی وزارت دفاع آمریکا برای مدیریت اطلاعات (TAFIM) ایجاد شد. سپس انجمن معماری Open Group نسخه‌های کارآمد و موفقی از توگف را در دوره‌های زمانی معین ایجاد و در سایت خود منتشر کرد.

معماری با چارچوب توگف چگونه است؟

یک سیستم، به شکلی سازمان دهی می‌شود که ضمن روابط متقابل میان اجزا، اصول حاکم بر طراحی و تکامل آن نیز تجسم یافته باشد. استاندارد TOGAF سعی می‌کند این تعریف را گسترش دهد. در این سیستم «معماری» با توجه به زمینه فعالیت، 2 معنی دارد:

1. توصیف جامع، مفصل، دقیق و جزئی یک سیستم جهت هدایت و به اجرا درآوردن آن.
2. ساختار اجزا، روابط متقابل میان آنها به همراه اصول و قوانین حاکم بر طراحی و تکامل آنها در طول زمان.

چارچوب توگف، برای معماری سازمانی کاملا مناسب است، چرا ؟

چارچوب توگف، به واسطه تلاش‌های مشترک بیش از 300 شرکت عضو انجمن معماری و برخی از فعالان حوزه فناوری اطلاعات ایجاد شده و در زمینه توسعه معماری، بهترین راهکارهای عملی کارآمد و موثری ارائه می‌دهد. ابزار TOGAF به عنوان چارچوب معماری، امکان توسعه را برای معماری‌هایی فراهم می‌کند که:

• سازگار و هماهنگ هستند.

• نیازهای ذینفعان را منعکس می‌کنند.

• از بهترین راهکارهای عملی استفاده می‌کنند.

• هم به نیازهای فعلی و هم به نیازهای آینده کسب و کار توجه می‌کنند.

از آنجا که طراحی معماری‌های ناهمگن و توسعه ابعاد معماری سازمانی، فرآیندی سخت و پیچیده‌ است، سیستم توگف، در کمک به آشکار سازی و حذف ریسک‌های فرآیند توسعه معماری، نقش مهمی بر عهده دارد. همچنین، بستر لازم را برای ارزش آفرینی فراهم کرده و کاربران را در ایجاد راهکارهای مبتنی بر سیستم‌های باز برای رسیدن به اهداف و نیازهای کسب و کار توانمند می‌کند.

ساختار سند استاندارد TOGAF

موسسه Open Group، برای استفاده از چارچوب توگف، یک راهنمای رسمی ارائه داده که تمامی قسمت‌های چارچوب معماری سازمانی توگف را با جزئیات شرح می‌دهد. این راهنما به 7 بخش تقسیم می‌شود:

1. معرفی
2. روش توسعه معماری تکنیک‌ها
3. تکنیک‌های ADM
4. چارچوب معماری محتوا
5. زنجیره سازمان‌ها
6. مدل‌های مرجع TOGAF
7. چارچوب قابلیت معماری

در ادامه به بررسی موارد معرفی شده می‌پردازیم.

1. مقدمه

این بخش، معرفی بالاترین سطح از مفاهیم کلیدی معماری سازمانی را بر اساس رویکرد توگف معرفی می‌کند. بخش مقدمه شامل تعاریف مربوط به عبارات به کار رفته در سراسر توگف و همچنین مطالبی است که تغییرات بین نسخه جدید و نسخه‌های قبلی را توصیف می‌کند.

2. روش توسعه معماری (ADM)

این بخش، هسته اصلی چارچوب توگف به حساب می‌آید و روش توسعه معماری آن را تشریح می‌کند. ADM، یک رویکرد گام به گام برای توسعه معماری سازمانی است.

3. دستورالعمل‌ها و تکنیک‌های ADM

بخش سوم شامل مجموعه‌ای از دستوالعمل‌ها و تکنیک‌های قابل دسترس برای استفاده بر روی ADM است.

4. چارچوب محتوای معماری

چارچوب محتوای توگف، توسط این بخش تشریح می‌شود که شامل یک فرا مدل ساختار یافته برای اشیای معماری، استفاده از بخش‌های سازنده قابل استفاده مجدد معماری (Architectural Building Blocks) و ارائه یک دیدگاه کلی از خروجی‌های معمول معماری است.

5. زنجیره سازمانی و ابزارها

بخش پنجم، طبقه بندی و ابزارهای مناسب برای دسته بندی و ذخیره خروجی‌های فعالیت معماری درون یک سازمان را بررسی و تشریح می‌کند.

6. مدل‌های مرجع توگف

این بخش، 2 مدل مرجع معماری به نام‌های مدل مرجع فنی توگف (TRM) و مدل مرجع یکپارچه زیرساخت اطلاعات (III-RM) را ارائه می‌کند.

• مدل مرجع فنی (TRM) : معماری بنیادی که به عنوان یک الگو و طبقه بندی خدمات پلتفرم عمومی عمل می کند.

• مدل زیرساخت اطلاعاتی یکپارچه (III-RM): مدلی برای کاربردهای تجاری و زیرساخت‌ها

7. چارچوب توانمندی معماری

این بخش، سازمان، فرآیندها، مهارت‌ها، نقش‌ها و مسئولیت‌های لازم برای ایجاد و اجرای یک راهکار عملی معماری درون سازمان را ارائه و تشریح می‌کند.

چارچوب توگف با کدام حوزه‌های معماری سر و کار دارد؟

این استاندارد، 4 حوزه معماری را پوشش می‌دهد. تمامی این حوزه‌ها به عنوان زیرمجموعه‌هایی از یک معماری سازمانی کلی پذیرفته می‌شوند. در ادامه به بررسی این حوزه‌ها می‌پردازیم.

معماری کسب و کار

راهبرد کسب و کار، کنترل، سازمان دهی و فرآیندهای کلیدی کسب و کار

معماری داده‌ها

ساختار منطقی و فیزیکی داده‌ها و منابع مدیریت داده‌های سازمان

معماری برنامه‌های کاربردی

ارائه یک طرح اولیه برای تولید سیستم‌های کاربردی اختصاصی با در نظر گرفتن ارتباطات آنها با فرآیندهای اصلی کسب و کار

معماری فناوری

توانمندی‌های سخت افزاری و نرم افزاری که برای پشتیبانی توسعه کسب و کار، داده‌ها و خدمات برنامه‌های کاربردی مورد نیاز هستند.

اجزای چارچوب توگف چیست؟

در هسته توگف روش توسعه معماری (Architecture Development Method) قرار دارد. ADM به وسیله تعدادی از دستورالعمل‌ها و تکنیک‌ها پشتیبانی می‌شود. این دستورالعمل‌ها، محتوای معماری را تولید و در مخزن (Repository) ذخیره می‌کنند. محتوای معماری بر اساس زنجیره سازمانی (Enterprise Continuum) دسته بندی می‌شود.

در ادامه این موارد را به طور مفصل بررسی خواهیم کرد:

روش توسعه معماری (ADM)

ADM، مولفه اصلی استاندارد توگف است و برای دستیابی به یک معماری سازمانی ایده‌آل که نیازمندی‌های کسب و کار را مورد توجه قرار دهد، فرآیندی را ایجاد و تشریح می‌کند.

دستورالعمل‌ها و تکنیک‌های ADM

این بخش تعدادی تکنیک و دستورالعمل برای پشتیبانی از کاربردهای روش توسعه معماری (ADM) فراهم می‌کند. «دستورالعمل‌ها» بر سازگاری ADM برای تعامل با تعدادی از سناریوهای مورد استفاده تاکید می‌کنند. مانند روش‌های مختلف طراحی و کاربرد فرآیندها، ایجاد معماری‌های تخصصی و…

در حالی که  «تکنیک‌ها» وظایف خاصی مانند تعریف اصول، سناریوهای کسب و کار، مدیریت ریسک، تحلیل فاصله و… را در ADM پشتیبانی می‌کنند.

چارچوب محتوای سازمانی

این چارچوب، مدلی تفصیلی از محصولات معماری شامل: خروجی‌ها، موارد داخل خروجی‌ها و بخش‌های سازنده معماری (Architecture Building Blocks) یا ABB ها فراهم می‌کنند.

پیوستار سازمانی

این بخش، مدلی را برای ساختار بخشیدن به مخزن مجازی و همچنین روشی را برای دسته بندی معماری راهکارها فراهم می‌کند. در این بخش متوجه می‌شوید که انواع مختلف مصنوعات چگونه شکل می‌گیرند، چگونه نفوذ می‌کنند و چگونه مجددا مورد استفاده قرار می‌گیرند؟

این مدل بر پایه معماری‌ها و راه‌حل‌هایی شکل می‌گیرد که هم درون سازمان و هم در صنایع مرتبط وجود دارند. همچنین، اطلاعاتی که برای استفاده در توسعه معماری‌ها توسط سازمان شما جمع آوری شده‌ در این مدل قابل استفاده است.

مدل‌های مرجع TOGAF

چارچوب معماری توگف، 2 مدل مرجع را برای استفاده در زنجیره سازمانی هر کسب و کار، ارائه می‌دهد:

1. مدل مرجع فنی پایه توگف

این مدل، یک معماری از خدمات کلی و کارکردهایی که بخش‌های سازنده معماری (ABB)، می‌تواند بسازد، فراهم می‌کنند.

2. مدل مرجع یکپارچه زیرساخت اطلاعات (III-RM)

این مدل، بر اساس معماری پایه چارچوب توگف ساخته می‌شود و هدف آن کمک به طراحی معماری‌هایی است که قابلیت گردش بدون محدودیت اطلاعات را پشتیبانی و امکان پذیر می‌کنند.

چارچوب توانمندی معماری

این چارچوب شامل مجموعه‌ای از منابع، دستورالعمل‌ها، قالب‌ها، اطلاعات و… است که برای کمک به کسب و کار شما در جهت ایجاد یک راهکار معماری درون سازمان ایجاد می‌شود.

چگونه چارچوب توگف را با دیگر چارچوب‌ها به کار ببریم؟

هر چارچوب معماری سازمانی 2 عنصر مهم و کلیدی دارد که عبارتند از:

• یک تعریف از خروجی‌های تولید شده توسط فعالیت‌های معماری سازمانی

• یک توصیف از روش تولید خروجی‌ها

بسیاری از چارچوب‌های معماری سازمانی بر روی یکی از این موارد متمرکز هستند. از آنجا که استاندارد TOGAF یک چارچوب کلی بوده و قرار است در محیط‌های متنوع و گسترده‌ای مورد استفاده قرار گیرد، یک چارچوب انعطاف پذیر و قابل توسعه که از خروجی‌های معماری پشتیبانی می‌کند، ارائه می‌دهند.

بنابراین ممکن است توگف با خروجی‌هایی که آنها را تشریح می‌کند مورد استفاده قرار گیرد و یا ممکن است خروجی‌ها با هر چارچوب دیگری که معمار مناسب تشخیص داد، جایگزین شده و توسعه داده شوند.

در هر صورت باید سعی کنید فعالیت‌های خود را بر اساس چارچوب توگف و به منظور تعریف روشی مناسب که با فرآیندها و ساختارهای سازمان یکپارچه شده پیش ببرید. برای این بهینه سازی معماری، ممکن است مجبور شوید عناصری از دیگر چارچوب‌های معماری را بپذیرید یا شاید بخواهید روش‌های چارچوب توگف را با سایر چارچوب‌های استاندارد مانند CMMI، COBIT، PMBOK، MSP و… ادغام کنید.

مدل طبقه بندی سند توگف چیست؟

مدل دسته بندی سند توگف، شامل مدلی در مورد همکاری با مدیریت انتشار محتوای خاص است. این مدل تعریفی از 4 دسته را در بر می‌گیرد که با یکدیگر در ارتباط هستند. طبقه بندی این سند را به طور کامل، در جدول زیر بیان کرده‌ایم.

دسته‌ها	تعریف	نمونه‌ها
هسته توگف	مفاهیم کلیدی و پایه که ماهیت چارچوب توگف را تشکیل می‌دهند.	مفاهیم بنیادی ساختار پایه
الزامات توگف	بخش‌های اصلی مشخصات توگف، این عناصر مرکز استفاده هستند و بدون آنها توگف وجود نخواهد داشت.	اهداف ورودی‌ها گام‌ها خروجی‌ها
پیشنهادات توگف	مخزنی از منابع که به شکلی در چارچوب توگف قرار داده شده که هسته و فرآیندهای توگف بتوانند انجام شوند.	سناریوهای کسب و کار تحلیل فاصله‌ها معماری SEI روش‌ تحلیل‌ سنجش‌ها
سیستم پشتیبانی توگف	منابع اضافی که به سایر دسته‌های توگف ارجاع داده نشده‌اند.	جزئیات تغییرات ارزیابی ابزارها

 

و در انتها…

امروز راجع به چارچوب توگف صحبت کردیم، امیدواریم به خوبی با این سیستم آشنا شده باشید. همان طور که گفتیم، TOGAF یک چارچوب معماری است که به شما امکان می‌دهد تا به طراحی، ارزیابی و ایجاد معماری صحیح و اصولی برای سازمانتان اقدام کنید.