استاندارد CMMN چیست؟ CMMNیا BPMN؟ کدامیک موثرتر است؟

زمان مطالعه: 6 دقیقه

سازمان‌ها همیشه به دنبال روش‌هایی برای افزایش کارایی، کاهش خطاها و بهبود فرآیندهای کسب و کار خود هستند. تحقق این امر مستلزم تجزیه و تحلیل و همچنین بهبود مستمر نحوه کار آن‌ها است. ممکن است این روش‌ها شامل گردش کار ساختار یافته و یا در نظر گرفتن دستورالعمل‌هایی برای موقعیت‌های مختلف باشد.

cmmn یکی از استانداردهای مدیریتی است که برای این منظور می‌توانید از آن استفاده کنید. اگر می‌خواهید بیشتر راجع به این استاندارد بدانید، با ما همراه باشید تا بگوییم cmmn چیست.

استاندارد CMMN چیست؟

cmmn یک نماد گرافیکی است که برای گرفتن روش‌های کار مورد استفاده قرار گرفته و بر اساس رسیدگی به مواردی که نیاز به فعالیت‌های مختلف دارند تعریف شده است. اما cmmn مخفف چیست؟

CMMN مخفف Case Management Model and Notation و از استانداردهای مکمل سیستم BPMN و در رابطه با مدیریت موارد مختلف است.

در cmmn نیز مانند bpmn تعدادی نماد بصری و همچنین یک قالب فایل وجود دارد که در میان ابزارها مبادله می‌شود.

خوب است بدانید اولین نسخه استاندارد CMMN در سال 2014 و دومین نسخه آن در سال 2016 در سایت OMG انتشار یافته و به زودی تصویب خواهد شد.

نمادهای استاندارد CMMN چیست؟

همان طور که اشاره کردیم، مانند مدلسازی در bpmn ، در سیستم cmmn نیز اشکال پایه‌ای قرار داده شده که با بررسی  آن‌ها می‌توانید یک مدل را به راحتی بشناسید. برخی از این علامت‌ها عبارتند از: رویداد (Event)، مرحله (Stage)، نقطه عطف (Milestone) و… در ادامه به معرفی و بررسی تعدادی از نمادهای مهم استاندارد CMMN می‌پردازیم.

مدل طرح مورد (Case Plan Model)

نماد این مدل، یک فایل است که نوعی مرز فیزیکی به حساب می‌آید و شامل تمامی Case ها است. بهتر است به ازای هر پروژه BPM ، یک مدل طرح موارد داشته باشیم که شامل تمامی فعالیت‌های مربوط به پروژه باشد. ضمنا می‌توانید این بخش را معادل Pool در مدلسازی با استاندارد BPMN در نظر بگیرید.

فایل مورد (case File Item)

در استاندارد CMMN فایلی وجود دارد که به آن فایل اطلاعاتی یا فایل موارد گفته می‌شود.

مرحله (Stage)

نماد Stage یک مستطیل با گوشه‌های بریده شده است. این منبع به صورت کاملا حرفه‌ای و منظم، سایر نمادهای CMMN و همچنین وظایف آن‌ها را سازماندهی می‌کند. نما مرحله، مکانی برای نگهداری بصری و همچنین کمک به مدلسازی بهتر موارد مختلف است.

رویداد (Event)

دایره‌ای دوخطی که نشان دهنده یک پیشامد یا رویداد است.

وظیفه (Task)

وظیفه یا فعالیت، نشان‌دهنده کاری است که در  Case(مورد) انجام می‌شود. به بیان دیگر، تمامی کارهایی که برای یک مورد باید انجام شود، باید در وظیفه‌های درون Case قرار گیرند. خوب است بدانید که این فعالیت‌ها می‌تواند توسط نیروی انسانی انجام شود و یا توسط یک فرآیند BPM.

نقطه عطف (Milestone)

نقطه عطف، در واقع حالت Case را نشان می‌دهد. تفاوت نقطه عطف و وظیفه در این است که وظیفه، انجا دهنده کاری است که نقطه عطف برای Case یا مورد ارائه کرده است.

اختیاری (Discretionary)

نماد کار اختیاری یک مربع به صورت خط چین است. به این معنا که این کار تنها در شرایط خاصی انجام می‌شود و ضرورتی وجود ندارد که حتما اجرا شود.

انواع پیشامدها در استاندارد CMMN چیست؟

تا اینجا دانستیم cmmn چیست و نمادهای آن به چه صورت است. اما انواع پیشامدها در cmmn چیست و به چه صورت تعریف می‌شود؟ به طور کلی هر چه در cmmn انجام می‌شود، نحوه واکنش در برابر موضوعات پیش آمده است که به آن‌ها پیشامد معنایی گفته می‌شود.

انوع پیشامدها در مدل cmmn به 3 دسته تقسیم می‌شوند. این سه دسته عبارت است از:

• پیشامد فعالیت (Action): فعالیت مطرح شده حتما باید انجام شود.
• پیشامد فعالیت شرطی (Conditional Action): در این مورد انجام فعالیت به صورت شرطی است.
• پیشامد فعالیت شرطی رویداد (Event Conditional Action): قسمت رویداد، سیگنالی را که باعث فراخوانی قوانین فعال در معماری رویداد محور می‌شوند، مشخص می‌کند. قسمت شرط، یک آزمایش منطقی است که در صورت رضایت یا درستی ارزیابی، باعث انجام کار می‌شود.

مفاهیم اساسی استاندارد CMMN چیست؟

فرض کنید که مدل کامل رفتار یک پرونده در یک مدل طرح موردی ضبط شده است. برای یک مورد خاص، مدل طرح پرونده، شامل تمامی عناصری است که طرح اولیه پرونده را نشان می‌دهند و همچنین همه عناصری که از طریق برنامه‌ریزی زمان اجرا به وسیله کارمندان Case ، از تکامل بیشتر برنامه پشتیبانی می‌کنند. مفاهیم اساسی CMMN به 4 بخش تقسیم می‌شوند: plan fragment (قطعه طرح)، task (وظیفه)، event listener (شنوندگان رویداد)، milestone (نقطه عطف)

وظیفه (task)

3 نوع وظیفه یا task وجود دارد:

• وظیفه انسانی (Human Task): کاری است که توسط کارمند پروژه انجام می‌شود. وظایف یا منتظر هستند تا کار مربوطه به پایان برسد (Blocking) و یا منتظر تکمیل کار نیستند و فورا پس از پایان کار، کامل می‌شوند (Non-Blocking).
• وظیفه فرآیند (Process Task): این وظایف می‌توانند در برای فراخوانی فرآیندهای کسب و کار در پرونده استفاده شوند.
• وظیفه موردی (Case Task) این دسته از وظایف می‌توانند برای فراخوانی سایر پرونده‌ها مورد استفاده قرار گیرند.

شنوندگان رویداد (Event Listeners)

یک رویداد، چیزی است که در طول یک پرونده اتفاق می‌افتد. مانند فعال کردن یا تمام کردن مراحل کار و یا دست پیدا کردن به نقاط عطف.

• A Timer Event Listener: برای تعیین گذشت زمان از پیش تعیین شده مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• A User Event Listener: برای دریافت رویدادهای مطرح شده توسط کاربران مورد استفاده قرار می‌گیرد. به این ترتیب، کاربران به طور غیرمستقیم از طریق تاثیر اطلاعات در پرونده، می‌توانند با پرونده تعامل داشته باشند.

نقطه عطف (Milestone)

نقطه عطف، یک هدف قابل دستیابی است که برای امکان ارزیابی پیشرفت پرونده تعریف شده است. هیچ کاری به طور مستقیم با یک نقطه عطف مرتبط نیست، در حالی که تکمیل مجموعه‌ای از کارها و یا در دسترس قرار داشتن اطلاعات موجود در پرونده، به دستیابی به یک نقطع عطف می‌انجامد.

چرا BPMN به تنهایی کافی نیست؟

معمولا سوالات زیادی در خصوص ارتباط 3 استاندارد BPMN، CMMN و DMN مطرح می‌شود. برای اینکه نقش و جایگاه هرکدام به خوبی مشخص شود، در ادامه مختصری راجع به آن‌ها توضیح خواهیم داد.

در مقالات پیشین در مورد bpmn به طور مفصل صحبت کردیم و دانستیم bpmn معروف‌ترین و پرکاربردترین استاندارد در مدلسازی فرآیندها است.

استاندارد DMN نیز یک مدل گرافیکی برای توصیف و مدلسازی تصمیمات سازمان و قوانین مربوط به آن است. در مطالب آینده به طور کامل این استاندارد را به شما معرفی خواهیم کرد.

اما همان طور که در ابتدای بحث اشاره کردیم، CMMN جایگزین BPMN نیست، بلکه مکملی برای آن به شمار می‌شود. استفاده از ترکیب BPMN و CMMN برای کاربران این امکان را فراهم می‌کند که طیف گسترده‌تری از روش‌های کار را پوشش دهند. سیستم CMMN، هر چیزی که بتوانید با BPMN مدلسازی کنید را گسترش می‌دهد. بنابراین استفاده از ترکیب این دو برای کاربران این امکان را فراهم می‌کند که طیف وسیع‌تری از روش‌های کار را پوشش دهند.

سیستم bpmn یک ابزار کامل و موثر برای توصیف فرآیندهای کسب و کار است که فرآیندها را به خوبی پیش‌بینی و مدلسازی می‌کند. در واقع با استفاده از bpmn می‌توانید به راحتی و در زمان کوتاهی فرآیندهای کسب و کار را برای یک موتور مدیریت فرآیند تعریف کرده و فرآیند مورد نظر را اجرا کنید.

به خاطر داشته باشید که قوانین کسب و کار نمی‌توانند از طریق گذرگاه‌ها، نمادهای Gateway در BPMN و یا جریان‌های شرطی به درستی منعکس شوند. جداول تصمیم‌گیری قواعدی را شامل می‌شود که در مدلسازی ممکن است از آن‌ها صرف‌نظر شود. مدلسازی قوانین دوباره باید با استفاده از DMN انجام شده و به وسیله موتور مربوطه اجرا شود.

و در انتها…

اکنون دیگر می‌دانید استاندارد cmmn چیست و چه نمادهایی دارد. به یاد داشته باشید که BPMN با مدیریت فرآیندها سر و کار دارد، استاندارد CMMN با مدیریت پرونده‌های سازمانی و DMN با تصمیم‌گیری‌ها مرتبط است. هر سه استاندارد به شکلی طراحی شده‌اند که علاوه بر مستقل بودن، می‌توانند مکمل هم نیز باشند. اکثر سازمان‌ها برای بهبود مستمر به مدل‌های فرآیندی، مدل‌های مبتنی بر پرونده و مدل‌های تصمیم‌گیری برای تصمیمات چند هدفی و چند معیاری نیاز دارند. بنابراین این استانداردها امکان بهبود مستمر فرآیندهای سازمانی را برای هر کسب و کاری به خوبی فراهم می‌کند.