پورتال چیست؟ انواع پورتال + مزایا
پورتال، درگاهی به دنیای مجازی است که کاربر می‌تواند از طریق امکانات فراهم شده در آن، تمام نیازهای خود را برآورده کند. این صفحه وب واسطه‌ای، امکان دسترسی آسان به هر چیزی که کاربر برای انجام وظایف یا رسیدن به خواسته‌اش نیاز دارد، بدون توجه به محل فیزیکی او فراهم میکند. مدتی است که شرکت‌های نرم‌افزاری زیادی به تولید و توسعه انواع پورتال و ارائه آن به شرکت‌ها و سازمان‌ها می‌پردازند. اگر شما هم به درستی نمی‌دانید پورتال یعنی چه، چه ویژگی‌هایی دارد و چگونه عمل میکند، تا پایان این مطلب همراه ما بمانید.
پورتال چیست؟
پورتال یا پرتال (Portal)، به معنی دریچه، درگاه یا مدخل است. در دنیای فناوری می‌توانیم آن را درگاهی تعریف کنیم که شما را وارد یک دنیای مجازی میکند که در آن می‌توانید همه نیازهایتان را برآورده کنید، از جستجو و خرید یک محصول تا دسترسی به حساب‌های بانکی یا به روز رسانی اطلاعات سخت افزاری.
هدف از داشتن پورتال چیست؟
هدف ایجاد پورتال، عمل به عنوان یک دروازه متمرکز و شخصی‌سازی شده است که محتوای دیجیتال، برنامه‌ها و خدمات مختلف را در یک رابط کاربری واحد و کاربرپسند ادغام میکند. به این ترتیب، روشی یکپارچه و کارآمد برای همکاری، دسترسی به اطلاعات، انجام وظایف در اختیار کاربران قرار می‌گیرد.
انواع پورتال چیست؟
این روزها بیشتر افراد با مفهوم پورتال آشنا هستند، اما به طور دقیق نمی‌دانند انواع مختلف پورتال چیست و چه کاربردی دارد. اکنون انواع پورتال را معرفی و بررسی می‌کنیم.
پورتال سازمانی
پورتال سازمانی (Enterprise Information Portals)، یک درگاه واحد و امن مبتنی بر وب است که اطلاعات، افراد و فرایندهای سازمان را یکپارچه کرده و دسترسی به خدمات و دادههای مورد نیاز کارکنان، مدیران، مشتریان و شرکای تجاری را از طریق یک رابط کاربری واحد تسهیل میکند. همچنین، دسترسی کارمندان به اطلاعات، به اشتراک گذاشتن اطلاعات و اعمال تغییرات بر آنها را فراهم میکند.
با EIP، همه کارمندان به اطلاعات درون سازمان دسترسی پیدا میکنند، می‌توانند اطلاعات را شخصی‌سازی کنند و بر اساس آنها تصمیم بگیرند.
پورتال شخصی
هدف از ایجاد یک پورتال شخصی، ایجاد بستر تعامل و اطلاع‌رسانی بین طیف خاصی از کاربران توسط یک نفر است. ارتباط با جامعه دوستان، یکی از اهداف ایجاد این پرتال‌هاست. اما در مقیاسی تخصصی‌تر، خبرگان حوزه‌های مختلف علمی و تجربی اقدام به ایجاد پورتال‌های شخصی میکنند تا علاوه بر معرفی خود به عنوان شخص خبره و ارائه انواع اطلاعات شامل تجربیات، آموخته‌ها، تفکرات راجع به خود و حوزه فعالیت، نسبت به فروش دانش، تجربه و خدمات خود و ارتباط با سایر خبرگان اقدام نمایند.
پورتال خبری
رسالت این دست از پرتال‌ها، ارائه اخبار در حوزه‌های عام یا مشخص است که با توجه به اهداف مؤسسین آن تعیین میشود. در واقع این نوع از پورتال، شکل نوین رسانه در حوزه اخبار محسوب میشود که باز هم در این پرتال مواردی نظیر ارسال خبرنامه و پیام کوتاه، حوزه انتشار آن را وسیع‌تر، و دسترسی به اخبار را تسهیل می‌نماید.
پورتال دولتی
در دهه 90 میلادی یا دهه انفجار اینترنت، دولت‌ها شروع به ایجاد پرتال‌هایی برای شهروندان خود نمودند. مفاهیمی چون «دولت الکترونیک» و «شهروند الکترونیک» نتیجه چنین بروز و ظهوری است. از مهمترین ویژگی پورتال‌های دولتی، امنیت است که شرکت‌های طراحی پورتال دولتی باید حتما آن را مورد توجه قرار دهند.
پورتال شرکتی
در طی دهه گذشته شبکه‌های داخلی شرکت‌ها به شدت رشد کرده و کم کم مدیران این شبکه‌ها با انبوهی از اطلاعات و کاربران مواجه شدند که مدیریت آنها کار ساده‌ای نبود. در ضمن، کاربران هم برای استفاده از این شبکه‌ها مشکلات زیادی داشتند. در واقع، رویکرد متمرکز نمودن سیستم اطلاعات شرکت کافی نبود و کاربران، خواستار شخصی‌سازی و سفارشی‌سازی محیط کاربری خود بودند.
در این زمان بود که ابزارهایی تولید شد تا مدیران شبکه‌ها بتوانند دادهها، اطلاعات و نرم‌افزارهای شرکت را به صورت متمرکز و از طریق نمایی با قابلیت شخصی‌سازی ارائه کنند. به علاوه، این پورتالها امکاناتی نظیر مدیریت گردش کار، محیط همکاری گروه‌های کاری به صورت آنلاین و مدیریت مستندات با سطوح دسترسی و انتشار سیاست‌گذاری شده را نیز ارائه کردند.
پورتال آموزشی
پلتفرم‌هایی هستند که به‌طور ویژه برای ارائه خدمات آموزشی مختلف طراحی شده‌اند و آموزش انواع کتاب‌های الکترونیکی، مقالات، مجلات، مقالات پژوهشی، دوره‌های آنلاین و سایر منابع آموزشی را ارائه میدهند. ارائه یک محتوای خاص و شخصی‌سازی‌شده برای کاربران، از عملکردهای اصلی یک پورتال آموزشی محسوب میشود.
پورتال بورس
در این پورتالها کاربران از طیف گسترده‌ای از اطلاعات مرتبط با پول، سهام و سرمایه استفاده میکنند. از سهام و اعتبار خود گزارش‌گیری کرده و سابقه فعالیت خود را پیگیری می‌نمایند. با کارگزاران ارتباط برقرار میکنند و از همه مهمتر، با استفاده از درگاه‌های امن پرداخت، اقدام به مبادله و خرید و فروش میکنند.
پورتال پزشکی و بهداشتی
این نوع پورتال، مشخصاً در حوزه‌های پزشکی و بهداشتی، بانک جامعی از اطلاعات را ارائه نموده و خدمات پزشکی قابل ارائه را به صورت آنلاین در اختیار کاربران قرار میدهد. مواردی نظیر اعلام عوارض بیماری و دریافت نوع درمان، خدمات بیمه، ارتباط با پزشکان، بانک اطلاعات تخصصی بیماری‌ها، داروها، رزرو ویزیت پزشک، اعمال جراحی و … از جمله خدمات پورتال‌های پزشکی و بهداشتی هستند.
پورتال جستجو
این پرتال‌ها نتایج جستجو را از موتورهای گوناگون جستجو، تجمیع و ارائه میکنند.
پورتال مناقصه
این پرتال‌ها مسئولیت ثبت، تجمیع، ویرایش و بایگانی مناقصات را برعهده دارند. در این پورتالها فرآیند پیشرفته برگزاری مناقصه، شرکت در مناقصه، ارائه پروپوزال، ارزیابی و مدیریت به صورت آنلاین پیاده‌سازی میشود. به طور کلی، پورتال مناقصه علاوه بر پیاده‌سازی روش سنتی برگزاری مناقصه به صورت آنلاین، امکانات زیر را نیز ارائه میدهند:
- اطلاع‌رسانی فهرست مناقصات
- ارسال اطلاعات مناقصه و شرح و الزامات آن
- امکان ثبت آنلاین فرم مناقصه
- بارگذاری پروپوزال و اسناد ضمیمه برای هر مناقصه
- ارائه آنلاین پیشنهاد
پورتال میزبان
در این پرتال‌ها مجموعه‌ای از ابزارها، نرم‌افزارها، بانک‌های اطلاعاتی و … به صورت تجمیع شده با قابلیت سفارشی و شخصی‌سازی در اختیار کاربر قرار می‌گیرد.
پورتال دامنه ویژه
در این پرتال‌ها مجموعه‌ای از سرویس‌های مرتبط با یک مفهوم خاص در یک دامنه ویژه تجمیع شده‌اند. در واقع، کاربر با ورود به یک سایت خاص، می‌تواند تمامی نیازهای خود را در یک حوزه مشخص دریافت کند.
به خاطر داشته باشید که برای انتخاب پورتال مناسب، لازم است نیازمندی‌ها و الزامات کسب و کار خود را در نظر بگیرید. برای درک بهتر این الزامات، به شرکتی نیاز دارید که ضمن مشاوره در جهت انتخاب پورتال مناسب، طراحی، تولید و استقرار آن را نیز بر عهده بگیرد. طراحی و تولید پورتال سازمانی راهبران، از جمله خدماتی است که که شرکت راهبران فناوری پاسارگاد به صاحبان کسب و کارها ارائه میدهد تا جریان ارتباط، تسهیل و مکانیزه شود و با کمترین هزینه صورت گیرد.
مزایای استفاده از پورتال چیست؟
مزایای پورتالها فراتر از دسترسی به اطلاعات است، در واقع آنها آن پلی بین کاربران و دنیایی از امکانات هستند که می‌تواند بهره‌وری، ارتباطات و رضایتمندی را به طور چشمگیری افزایش دهد.
موارد زیر از مزایای پرتال محسوب میشوند:
- درگاه ورود منحصر به فرد: یک پورتال شامل مجموعه‌ای از اطلاعات هدفمند و در دسترس است.
- امکان احراز هویت کاربران: این ویژگی، ضمن تضمین امنیت، امکان ایجاد تجربه‌های شخصی را نیز فراهم میکند.
- امکان تجمیع محتوا از منابع مختلف: پورتال، محتوای مورد نظر شما را از منابع مختلف مانند وبلاگ‌ها، مقالات، پایگاه‌های خبری و … در یک پلتفرم واحد جمع‌آوری میکند.
- امکان شخصی‌سازی و سفارشی‌سازی: یکی از ویژگی‌های جالب پورتال، شکل و عملکرد متفاوت آن برای اشخاص مختلف است. یکی از روش‌هایی که به این منظور استفاده میشود،متناسب‌سازی و تغییر شکل پورتال بر حسب خواسته‌ها یا تجارب شخص یا گروه استفاده‌کننده است. به همین دلیل است که کاربران متفاوت، شکل متفاوتی از یک پرتال مشاهده کرده و اطلاعات و خدمات متفاوتی در اختیار آنها قرار می‌گیرد.
- امکان سفارشی سازی ظاهر و محتوا: این ویژگی، به کاربران امکان میدهد که تنظیمات مدنظر خود مانند انتخاب تم‌ها، طرح بندی‌ها یا دسته‌بندی محتوا را انجام دهند.
- امکان شخصی سازی تولیدات (محتوا، محصولات یا خدمات): پورتالها می‌توانند از الگوریتم‌هایی برای تجزیه و تحلیل رفتار کاربران و ارائه توصیه‌هایی جهت شخصی سازی تولیدات استفاده کنند.
- امکان جستجوی دادههای خاص: با این ویژگی می‌توانید اطلاعات یا دادههای خاصی را جستجو کنید.
- وجود ابزارهای ارتباطی و تعاملی: اغلب پورتالها دارای ویژگی‌های ارتباطی و تعاملی مانند تالار گفتگو یا قابلیت به اشتراک گذاری اسناد هستند.
تفاوت وب سایت و پورتال چیست؟
پورتال گاهی با سایت اشتباه گرفته میشود، حتی باید بگوییم در ایران خیلی از پورتالها در واقع نسخه فارسی سیستم مدیریت محتوا (CMS) هستند. گاهی ممکن است افرادی که خدمات پورتال دریافت میکنند، متوجه تفاوت وب سایت و پورتال نباشند. اما وب سایت و پورتال کاملا متفاوتند و از جنبه‌های مختلف از هم متمایز میشوند. تفاوت این دو را در قالب جدول زیر بررسی کرده‌ایم.
| تفاوت وب سایت و پورتال | |
| وب سایت | پورتال |
| تمرکز بر جذب کاربران بیشتر و افزایش ترافیک سایت | تعریف شده برای کاربران خاص/ اجازه ورود به کاربران خاص |
| ورود عموم افراد به پورتال بدون نیاز به شناسه و رمز عبور | ورود افراد خاص به پورتال با مشخصات کاربری |
| محتوای ایستا یا پویا | محتوای پویا (با هر بازدید کابر، محتوای پورتال تغییر میکند) |
تاریخچه پورتال چیست؟
از زمانی که در سیستمهای نرم‌افزاری امکان استفاده همزمان از چند برنامه کاربردی فراهم شد، پورتال پا به دنیای اطلاعات گذاشت و مدام نسل‌های پیشرفته‌تری ارائه داد.
نسل اول:
نسل اول پورتالها، فقط محتوا، مستندات و خوراک‌های اطلاعاتی ارائه می‌دادند، نمونه آن سایت‌های yahoo یا Excite است که به فرد، مجموعه اطلاعاتی در مورد شرکت یا سازمان خود ارائه می‌داد. این اطلاعات معمولاً شامل اخبار شرکت، شرایط و فرم‌های استخدام، اطلاعاتی مربوط به کارکنان و چگونگی ارتباط با آنها، مستندات رسمی و سیاست‌های اعلام شده شرکت و همچنین لینک‌های ارتباطی بود.
نسل دوم:
پرتال‌های نسل دوم، امکان همکاری متقابل در ادارات برای تیم‌های کاری به منظور انجام وظایفشان را فراهم کرد. از جمله سرویس‌هایی که ارائه شد، می‌توان به سرویس مدیریت محتوا (سازماندهی و مدیریت اطلاعات) و سرویس‌های همکاری اشاره کرد، که امکان گفتگوی همکاران، ارسال و دریافت ایمیل و تنظیم قرار ملاقات را فراهم می‌کرد.
نسل سوم:
نسل سوم با هدف ایجاد فضای مجازی تجارت الکترونیک (E-Business) به وجود آمد. این پورتالها بین کارمندان، تولیدکنندگان، عرضه‌کنندگان و مشتریان تبدیل به یک نقطه اتصال شد. به این ترتیب، کاربران علاوه بر ارتباط با یکدیگر، به محتوا، امکانات و تجهیزاتی که پورتال ارائه میدهد، نیز دسترسی پیدا کردند.
ویژگی خاص پورتال‌های نسل سوم این است که اتوماتیک هستند و بر اساس نقش کاربر، هدفمند شده و ویژگی‌های مخصوص آن کاربر را ارائه میدهند. یعنی نحوه نمایش اطلاعات، امکانات و … بر اساس نقش هر کاربر متفاوت است.
سوالات متداول
پورتال یا پرتال چیست؟
معنی پرتال به فارسی، دریچه یا درگاه است. بنابراین، پورتال درگاهی است که شما را وارد یک دنیای مجازی میکند که در آن می‌توانید همه نیازهایتان را برآورده کنید، از جستجو و خرید یک محصول تا دسترسی به حساب‌های بانکی یا به روز رسانی اطلاعات سخت افزاری.
پورتالها چه اطلاعاتی در اختیار کاربران قرار میدهند؟
بر این اساس، پورتالها به دو دسته تقسیم میشوند:
- پورتال‌های اطلاعاتی (Information Portal): اطلاعات استاتیک منابع مختلف را جمع کرده و نمایش میدهند.
- پورتال‌های کاربردی (Application Portal): ارائه دهنده خدمات هستند.
به طور کلی، اطلاعاتی که توسط پورتالها ارائه میشوند، 3 دسته هستند:
- دادههای ساختاریافته: به صورتی سازمان یافتهاند که امکان جستجوی آسان آنها وجود داشته باشد (اغلب به صورت سلسله مراتب و بر اساس کلمات کلیدی). دادههای ساخت یافته اغلب شامل گزارشها، تحلیلها، پرس و جوهای مشخص و دیگر انواع دانش مرتبط با کسب و کار است.
- دادههای بدون ساختار: دادههایی هستند که جستجو در آنها معمولاً دشوار بوده و خارج از یک بانک اطلاعاتی قرار دارند. مانند متنها، صوت، تصویر یا گرافیک.
- اطلاعات خاص: شامل محتویات قابل خرید و فروش مانند انواع اخبار، گزارشها، اطلاعات مربوط به سهام و… هستند و مخصوصا به منظور استفاده در فرآیندهای تولیدی دیگر تهیه و در اختیار سازمان قرار میگیرند.
پورتالها چه خدماتی برای کاربران فراهم میکنند؟
خدماتی که به وسیله پورتال برای کاربران فراهم میشود، عبارتند از:
- خدمات ارتباطی: به کاربران اجازه میدهد با هم تعامل داشته، در بحثهای گروهی مشارکت کنند و مطالب خود را در اختیار یکدیگر قرار دهند.
- مدیریت محتوا: انواع جستجوها و رهگیریها را مدیریت میکند. همچنین قابلیتهای خاصی را به منظور استخراج دادهها در اختیارتان میگذارد.
- خدمات شخصی ( خدمات تراکنشی): کاربران را قادر میسازد تا با دیگر سیستمها (مثلا سیستمهای فروشنده و یا نماینده یک محصول) مستقیم و بدون واسطه در ارتباط باشند. مثلا بتوانند محصولات یک کسب و کار را خریداری کنند، ملاقاتهای خود را زمانبندی کنند وحساب خود را مشاهده یا تراز کنند.
سخن پایانی
در مطلبی که مطالعه کردید، به طور کامل توضیح دادیم که پورتال چیست، چه ویژگی‌هایی دارد، انواع آن کدام است و چه خدماتی به شما ارائه میدهد.
این روزها بدون شک هر کسب و کار به چیزی بیش از یک وب سایت نیاز دارد. پورتال ابزاری است که فراتر از ارتباط یک سویه، امکان تبادل اطلاعات دوطرفه را ایجاد میکند. علاوه بر این، خدمات سازمان را از طریق یک درگاه تحت وب در اختیار کاربران قرار میدهد. همان طور که گفتیم، پورتالها با ارائه یک سیستم متمرکز، امکان شخصی سازی و افزایش کارایی را برای کاربران به همراه میکنند. همچنین آنها ابزاری ارزشمند برای بهبود تجربیات کاربران و موفقیت کسب و کار شما محسوب میشوند.
مطالب آموزنده و مفید بود