با مهارت های هوش تجاری (BI) آشنا شویم

زمان مطالعه: 7 دقیقه

هوش تجاری یکی از مولفه‌های مهم و اساسی برای کسب و کارهایی است که می‌خواهند آگاهی از برند خود را فراتر از رقبای خود افزایش دهند و موفق و سودآور باقی بمانند. با در نظر گرفتن این موضوع، در دنیای تجارت امروز، مشاغلی مانند «تحلیلگر هوش تجاری» محبوبیت زیادی پیدا کرده است. اما برای تبدیل شدن به یک تحلیلگر هوش تجاری، چه مهارت‌ها و توانمندی‌هایی لازم است؟

در این مطلب، مهارت های هوش تجاری و تمام توانمندی‌هایی که برای موفقیت در هوش تجاری به آنها نیاز دارید را توضیح داده‌ایم. اما بیایید ابتدا کمی راجع به مفهوم هوش تجاری و نقش آن در کسب و کار صحبت کنیم.

هوش تجاری چیست؟

هوش تجاری (BI)، یک فرآیند مبتنی بر فناوری است که برای تجزیه و تحلیل داده‌ها و ارائه اطلاعات قابل اجرا مورد استفاده قرار می‌گیرد. داده‌های سیستم BI می‌تواند شامل اطلاعات موجود در انبار داده و یا اطلاعات جدید جمع آوری شده از سیستم‌های در حال اجرا باشد. این فرآیند، ضمن کمک به مدیران و کاربران برای گرفتن تصمیمات استراتژیک، میزان بهره‌وری و درآمد را نیز افزایش می‌دهد.

در واقع، هوش تجاری، یک دیدگاه کاملا آگاهانه، بر اساس داده‌ها و اطلاعاتی که می‌توانید از آنها استفاده کنید، ارائه می‌کند.

معماری هوش تجاری، طیف گسترده‌ای از ابزارها، برنامه‌ها و متدولوژی‌ها را در بر می‌گیرد. این عوامل سازمان را قادر می‌سازد تا داده‌ها را از سیستم‌های داخلی و منابع خارجی جمع آوری کرده و آنها را برای تجزیه و تحلیل آماده کند. همچنین سوالات، گزارشات و داشبوردهایی را بر اساس داده‌ها تنظیم و اجرا کند. در نهایت، تجسم داده‌ها و نتایج تحلیلی را در اختیار تصمیم گیرندگان سازمانی و کارکنان عملیاتی قرار دهد.

اما برای تبدیل شدن به یک تحلیلگر هوش تجاری، علاوه بر جنبه‌های فنی تجزیه، تحلیل و تجسم داده‌ها، باید طیف متنوعی از مهارت‌های تجاری، آماری و تحلیلی را نیز داشته باشید. در عین حال، به مدل کسب و کار و KPI هم مسلط باشید. در ادامه به شما خواهیم گفت، مهارت‌هایی که نیاز دارید، دقیقا شامل چه مواردی است.

فرصت‌های شغلی در هوش تجاری چیست؟

فرصت‌های شغلی هوش تجاری هر روز در حال گسترش هستند. یکی از مزایای مشاغل مرتبط با هوش تجاری، تنوع زیاد در این نقش است. شما می‌توانید در هر بخش شغلی مانند سلامت، پزشکی، سرگرمی و… به یک تحلیلگر BI تبدیل شوید. چرا که همه این بخش‌ها برای ارتقای روش‌های تجاری و پیشی گرفتن از رقبا، به هوش تجاری نیاز دارند.

یکی دیگر از مزایای سامانه هوش تجاری، این است که شرح شغل ثابت نیست و شما می‌توانید این فعالیت را مطابق آن چیزی که دوست دارید تغییر دهید. مثلا می‌توانید نقش خود را کاملا فنی انتخاب کنید و تنها بر برنامه نویسی تمرکز کنید، یا ممکن است تصمیم بگیرید با تقویت مهارت‌های ارتباطی، در بخش ارائه خدمات به مشتریان فعالیت کنید. همان طور که در ابتدا گفتیم، فرصت‌های شغلی زیادی در زمینه BI وجود دارد، به شکلی که شما را غافلگیر خواهد کرد.

مهارت ‌های هوش تجاری چیست؟

تا این جا با هوش تجاری و فرصت‌های شغلی در هوش تجاری آشنا شدیم، حالا زمان آشنایی با مهارت های هوش تجاری است. همان طور که بیان کردیم، یادگیری هوش تجاری یک فرآیند مبتنی بر فناوری است، بنابراین افرادی که در زمینه BI فعالیت می‌کنند، هم به مهارت‌های سخت مانند برنامه نویسی کامپیوتر و آشنایی با پایگاه داده و هم به مهارت‌های نرم مانند مهارت‌های ارتباطی، نیاز دارند.

هرچند افرادی که به طور کامل بر تمامی مراحل و مهارت‌های BI مسلط باشند، تعدادشان بسیار کم است، اما شما به عنوان یک متخصص، سعی کنید به بخش‌هایی از این فرآیند تسلط داشته باشید. در ادامه به تعدادی از مهارت های هوش تجاری اشاره می‌کنیم.

مهارت حل مسئله

کارشناس هوش تجاری، باید در تعیین ریسک‌های بالقوه سازمان و یافتن راهکارهای ممکن، تخصص داشته باشد، چرا که مدیران و مشتریان انتظار دارند برای بهبود فرآیند و کاهش ریسک‌، برنامه‌هایی با جزئیات مشخص دریافت کنند. مهارت‌های حل مسئله به تحلیلگران امکان می‌دهد که همه ابعاد یک مسئله را بررسی کرده و راهکارهای جامع و موثر رائه دهند.

مهارت‌های ارتباطی

توان ایجاد ارتباط مطلوب، روشن و موثر، یک مهارت نرم مهم است. متخصصان BI، معمولا اطلاعات را جمع آوری و با استفاده از آنها بین همکاران و مشتریان، به صورت ساده و غیر فنی، تعامل برقرار می‌کنند. بنابراین، آنها باید برای ارائه موثر نتایج تجزیه و تحلیل، مهارت ‌های هوش تجاری را در زمینه ارتباطی تقویت کنند.

مهارت انجام کار تیمی

همه می‌دانیم داشتن مهارت کار تیمی برای موفقیت هر سازمانی لازم است. کار گروهی موفق، باعث می‌شود بهترین راهکارها و فرآیندها برای سازمان توسعه یافته و پیاده سازی شود.

تسلط به موضوع کسب و کار

یکی دیگر از مهارت های هوش تجاری، مسلط بودن به موضوع کسب و کار است. هر چند این موضوع اهمیت زیادی دارد، اما اغلب مورد بی توجهی قرار می‌گیرد. سعی کنید به جای وارد شدن به تمامی حوزه‌های کسب و کار، خود را به یک یا چند حوزه محدود کنید تا مهارت‌های لازم را به طور کامل و موفقیت آمیز، به دست آورید.

آماده سازی داده‌ها

آماده سازی دا‌ده‌ها، بخش بسیار مهمی از سیستم BI به حساب می‌آید. برای به دست آوردن بینش صحیح از داده‌ها، ابتدا آنها را جمع آوری، پاکسازی و به شیوه یکسان سازماندهی کنید. برای آماده سازی داده‌ها ابزارهای زیادی وجود دارد که می‌تواند داده‌ها را از منابع مختلف جمع آوری، اندازه گیری و با ابعاد مناسب تهیه کند. لازم است به عنوان یک تحلیلگر هوش تجاری با برخی از ابزارهای آماده سازی داده مانند Tableau Prep، Improvado و… آشنایی داشته باشید.

داده کاوی

داده کاوی، فرآیند یافتن الگو در داده‌هایی است که در گذشته قابل مشاهده نبودند. این فرآیند، داده‌های خام را به اطلاعات مفیدی تبدیل می‌کند که می‌توانند برای تصمیم گیری مورد استفاده قرار گیرند. دانش داده کاوی، مستلزم درک فناوری‌های مختلف مانند یادگیری ماشین، پایگاه داده، تحلیل‌های آماری و… است. برخی ابزارهای داده کاوی عبارتند از: Oracle data mining، Rapid Miner، Konstanz Information Miner و…

شناسایی نیازمندی‌های کسب و کار و تعیین KPI

اگر می‌خواهید نمونه پروژه هوش تجاری خود را با موفقیت پیاده سازی کنید، باید از از فرآیندهای کسب و کار شناخت کافی داشته باشید و با تحلیل درست آنها، شاخص‌های کارآمد و موثری برای پایش فرآیندهای کسب و کار ارائه دهید. در واقع، یکی از مهم‌ترین بخش‌های یک پروژه BI، شناسایی و تحلیل درست فرآیندهای کسب و کار است.

شناخت مفهوم پایگاه داده رابطه‌ای

آشنای با پایگاه داده رابطه‌ای، از دیگر مهارت های هوش تجاری به حساب می‌آید. پایگاه داده رابطه‌ای (Relational Database)، نوعی پایگاه داده بر اساس مدل رابطه‌ای داده‌ها است. در این مدل، داده‌ها در قالب تعدادی جدول نگهداری می‌شوند. یک متخصص هوش تجاری باید به شناخت کافی از پایگاه داده رابطه‌ای دست پیدا کند. بنابراین، به عنوان یک متخصص سعی کنید در قالب جداول و روابط، فکر کنید.

آشنایی با مفهوم انبار داده

انبار داده نیز نوعی پایگاه داده رابطه‌ای است. این موضوع، دلیل اهمیت شناخت پایگاه داده رابطه‌ای و تسلط به SQL Programming را نشان می‌دهد.

یک متخصص هوش تجاری باید توانایی تفکر به روش انبار داده را داشته باشد. علاوه بر این، باید مفهوم مدل سازی داده و انواع مدل‌های مرجع را بشناسند و بتواند اطلاعات را در قالب و مدل مناسب ذخیره کند.

توانایی تحلیل آماری

از دیگر مهارت های هوش تجاری، توان تحلیل آماری است. دانش کافی در زمینه علم آمار، به شما برای تبدیل شدن به یک تحلیلگر هوش تجاری، کمک قابل توجهی می‌کند. شما باید علاوه بر اصول اولیه علم آمار مانند: میانگین، میانه، واریانس و… از سایر مباحث آماری پیشرفته همچون احتمالات، توزیع‌های گسسته و پیوسته، متغیرهای تصادفی و… نیز آگاهی کافی داشته باشید. ابزارهای تحلیلی مانند SAS، Hadoop، Spark، Hive و… به شما کمک می‌کند تا یک استراتژی BI را طراحی و ایجاد کنید.

توانایی تحلیل توصیفی

تجزیه و تحلیل توصیفی، شامل تحقیق و بررسی داده‌ها برای پیدا کردن مقادیر گمشده، نقاط پرت، توزیع‌های غیرعادی و… است. در واقع، این بخش، همان درک و شناخت داده‌ها قبل از ارائه آنها به تصمیم گیرندگان است. برای تجزیه و تحلیل توصیفی ابزارهای زیادی وجود دارد، مانند روش‌های آماری که در بخش قبل به آنها اشاره کردیم. همچنین استفاده از نمودارهای تجسم داده که برای مطالعه داده‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد، مانند هیستوگرام، نمودار میله‌ای، نمودار جعبه‌ای و…

توانایی تجسم داده‌ها

به عنوان یک تحلیلگر BI، باید در زمینه تجسم داده‌ها مهارت کافی داشته باشید و این کار را به گونه‌ای انجام دهید که الگوها به وضوح قابل مشاهده باشند. سعی کنید در مورد نمودارهایی که می‌توانید از آنها برای تجسم داده‌ها استفاده کنید مانند نمودار میله‌ای، نقشه حرارتی، نمودار درختی، نمودار گانت و… اطلاعات کافی به دست آورید. این نمودارها به شما اجازه می‌دهد داده‌ها را عمیق‌تر درک کرده و با تجسم آنها، روند تغییرات آهسته یا تحولات ناگهانی را شناسایی کنید.

توانایی کار با ابزارهای ETL

در مطالب گذشته گفتیم که ETL، یکی از مهم‌ترین مراحل هر پروژه هوش تجاری است. در این فرآیند، داده‌ها از منابع داده‌ای مختلف جمع آوری، پاکسازی و در قالب یک انبار داده، یکپارچه سازی می‌شوند.

یکی از ابزارهای مناسب در این زمینه، SSIS (SQL Server Integration Services) است که یک متخصص هوش تجاری باید توانایی کار با آن را داشته باشد.

توانایی پیاده سازی OLAP

حتما می‌دانید که OLAP، سیستمی جهت پردازش داده‌های Online است که می‌تواند داده‌ها را در پایگاه‌‌های مختلف، تحلیل کند.

یک متخصص هوش تجاری باید توان پیاده سازی لایه OLAP را داشته باشد این بخش از مراحلی است که بسته به اندازه پروژه، میزان داده‌های موجود و… در یک پروژه هوش تجاری پیاده سازی می‌شود.

گزارش دهی

مهارت‌های ارتباطی و مهارت‌های گزارش دهی از جمله مهارت‌های نرمی هستند که برای یک تحلیلگر هوش تجاری ضروری به نظر می‌رسند. شما باید به مهارت‌های کلامی مسلط باشید تا دیدگاه‌های به دست آمده از داده‌ها را برای تصمیم گیری، به سهامداران و مدیران گزارش دهید. اکنون شما به ساخت گزارش با ابزارهایی مانند Qlik و Tabeleau نیاز دارید، تا شاخص‌های به دست آمده را به بهترین شکل ممکن، به کاربران نمایش دهید.

و در انتها…

در این مطلب، به بررسی مهارت‌ های هوش تجاری پرداختیم و مواردی را ذکر کردیم، که لازم است یک متخصص و تحلیلگر هوش تجاری، به تمام یا بخشی از آنها تسلط داشته باشد.